Sağlık hizmetleri- yataklı sağlık kurumları

Yataklı Sağlık Kurumları

Tedavi edici sağlık hizmetleri halk sağlığı hizmetlerinin temelidir. Bu hizmetlerin yerine getirilmesinde yataklı sağlık kurumlarının önemi büyüktür. Halkın sağlığının korunması, sağlık düzeyinin yükseltilmesi ve hastaların bakım, tedavi ve rehabilitasyona kavuşturulmasında yataklı tedavi kurumları etkin rol oynar.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), hastaneleri; teşhis, tedavi ve rehabilitasyon olmak üzere gruplandırarak sağlık hizmetleri veren, hastaların uzun veya kısa süreli tedavi gördükleri, yataklı kuruluşlar olarak tanımlanır.
Benzer bir tanımın yer aldığı Sağlık Bakanlığı Yataklı Tedavi Kurumları işletme Yönetmeliği’nde ise hastaneleri; hasta ve yaralıların, hastalıktan şüphe edenlerin ve sağlık durumlarını kontrol ettirmek isteyenlerin, ayakta veya yatarak, muayene, teşhis, tedavi ve rehabilite edildikleri, aynı zamanda doğum yapılan kurumlar olarak tanımlar.

Hastanelerin Kuruluş Amacı

 Her türlü sağlık hizmetinin sunulması, insan sağlığının korunması, toplumun sağlıklı yasam konusunda bilinçlendirilmesi, tıbbi personelin yetiştirilmesi ve eğitilmesi, tıp biliminde araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin yürütülmesidir.

 Hastanelerin Özellikleri

• Hastaneler, ekonomik işletmelerden farklı olarak sosyal bir kuruluş olduğu için kâr amacı gütmez.
• Hastanelerin amacı, hastalara tedavi hizmeti sunmaktır. Öyleyse hastaneler hizmet üreten kurumlardır.
• Hastaneler, yalnız hasta bakım hizmeti sunan kuruluşlar değil aynı zamanda eğitim kurumlarıdır.
• Hastaneler, diğer işletmelerden farklı olarak hastalara ve refakatçilerine (barınma, beslenme, yıkanma vb.) otelcilik hizmeti verir.
• Hastanelerde sağlık hizmeti, 24 saat kesintisiz olarak verilir. Personel, vardiya ve nöbet usulü çalışır.
• Hastanelerin inşa edildiği yer ve mimari yapısı önemlidir. Binaların yangın, deprem, ısıdan, nemden özel olarak korunması gerekmektedir.
• Hastanelerde çalışan personelin büyük çoğunluğunu bayanlar oluşturur.
• Hastanelerde verilen hizmetlerin maliyetleri yüksektir. Verilen hizmetin acilliği, araç gerecin vb. pahalı olması hizmetlerin de pahalı olmasına neden olmaktadır.
• Hastaneler, çeşitli bölümlerden oluşmuş bir bütündür. Hastaneler, sistem özelliği taşıyan kuruluşlardır.
• Hastanelerde çalışan personelin bazı avantajları vardır. Kendisi veya yakınlar hastane hizmetlerine daha kolay ulaşırlar.

Hastanelerin Sınıflandırılması

Hastaneler; mülkiyetlerine, işlevlerine, hasta yatak sayısına ve hastaların hastanede kalış sürelerine göre sınıflandırılır.

1.Mülkiyetlerine göre hastaneler
Mülkiyetlerine göre hastaneler, özel hastaneler ve kamu hastaneleri olarak gruplandırılır.

A. Özel hastaneler: şahıslara, şirketlere, azınlıklara ve yabancılara ait hastaneler, özel hastanelerdir. Hususi Hastaneler Kanunu’na göre kurulur. Bunlar ; A grubu genel hastaneler, B grubu genel hastaneler, C grubu genel hastaneler olarak adlandırılır.

o A Grubu Genel Hastaneler
Ruhsatlandırılmış yatak kapasitesi en az 50 olan, en az beş farklı dahili ve beş farklı cerrahi uzmanlık dalında tam gün kadrolu uzman tabip çalıştırmak suretiyle sağlık hizmeti verir. Yönetmelikte öngörülen asgarî standartlara ilave olarak hasta kabul ve tedavi ettiği uzmanlık dalları için gerekli ve günün gelişmiş tıp teknolojisine uygun olan diğer bütün teşhis ve tedavi birimlerini ve ayrıca asgarî radyoloji, biyokimya, mikrobiyoloji, hematoloji ve patoloji laboratuarlarını bünyesinde bulunduran hastanelerdir.

o B Grubu Genel Hastaneler
Ruhsatlandırılmış yatak kapasitesi 30-50 arasında olan, en az dört farklı dahili ve dört farklı cerrahi uzmanlık dalında tam gün kadrolu uzman tabip çalıştırmak suretiyle sağlık hizmeti verir.
Yönetmelikte öngörülen asgarî standartlara ilave olarak günün gelişmiş tıp teknolojisine uygun olan bir veya birden fazla teşhis ve tedavi birimini ve radyoloji, biyokimya, patoloji ve mikrobiyoloji laboratuarlarını bünyesinde bulunduran genel hastanelerdir.

o C Grubu Genel Hastaneler
Ruhsatlandırılmış yatak kapasitesi 10-30 arasında olan, en az üç farklı dahili ve üç farklı cerrahi uzmanlık dalında tam gün kadrolu uzman tabip çalıştırmak suretiyle ayakta ve yatarak sağlık hizmeti verir.
Acil ve yoğun bakım üniteleri ile radyoloji, biyokimya ve mikrobiyoloji laboratuarları desteğiyle muayene, teşhis ve tedavi hizmeti veren genel hastanelerdir.

B.Kamu hastaneleri: Devlete direkt veya dolaylı olarak bağlıdır. Sağlık Bakanlığı ve Millî Savunma Bakanlığı hastaneleri devlete direkt bağlıdır. Belediye hastaneleri ise dolaylı olarak devlete bağlıdır.

2.işlevlerine göre hastaneler
● ilçe/belde hastanesi: Bünyesinde 112 hizmetleri, acil, doğum, ayaktan ve yatarak tıbbi müdahale, muayene ve tedavi hizmetleri ile koruyucu sağlık hizmetlerini bütünleştiren, görev yapan tabiplerin hasta kabul ve tedavi ettiği, ileri tetkik ve tedavi gerektiren durumlarda hastaların stabilize edilerek uygun bir şekilde sevkinin sağlandığı sağlık kurumlarıdır.

●Genel hastaneler: Her türlü acil vaka ile yaş ve cinsiyet farkı gözetmeksizin, bünyesinde mevcut uzmanlık dallarıyla ilgili hastaların kabul edildiği ayaktan ve yatarak hasta muayene ve tedavilerinin yapıldığı en az 50 yataklı sağlık kurumlarıdır.
●Özel dal hastaneleri: Belirli bir yaş ve cins grubu hastalar veya belirli bir hastalığa tutulanların yahut bir organ veya organ grubu hastalarının müşahede, muayene, teşhis, tedavi ve rehabilitasyonlarının yapıldığı sağlık kurumlarıdır.
●Eğitim ve araştırma hastaneleri: Öğretim, eğitim ve araştırma yapılan uzman ve yan dal uzmanların yetiştirildiği genel ve özel dal sağlık kurumlarıdır.
Yataklı tedavi kurumlarındaki poliklinik hizmetlerine halkın kolay ulaşabilmesi, hastane polikliniklerindeki yığılmaların önlenmesi amacıyla hastanelere bağlı olarak semt poliklinikleri kurulabilir. Semt polikliniklerinin açılması, hizmetin veriliş şekli, poliklinik ve acil servis hizmetlerinin çalışma usul ve esasları ile burada görevli personelin, görev, yetki ve sorumluluklarına dair usul ve esaslar Sağlık Bakanlığınca çıkarılacak bir Yönerge ile belirlenir.
3.Hasta yatak sayısına göre hastaneler
Yatak sayısı, hastanelerin büyüklüğünü belirlemede kullanılan ölçütlerdendir. Yatak sayısı bakımından hastaneler;
●25 ● 50 ● 100 ● 200 ● 400 ● 800 ve üstü yataklı hastaneler olarak sınıflandırılmaktadır.
4.Hastaların hastanede kalış sürelerine göre hastaneler
Yatılan gün sayısı, hastanın hastanede kaldığı günlerin toplamıdır. Hastaneler hastaların hastanede kalış süresi dikkate alınarak. kısa süreli ve uzun süreli hastaneler olarak ikiyi ayrılır.
Kısa süreli hastaneler: Hastaların %50’den fazlasının bir aydan daha az sürede kaldığı hastanelerdir. Türkiye’deki devlet hastaneleri bu gruba örnek olarak gösterilebilir.
Uzun süreli hastaneler: Hastalarının %50’den fazlasının bir aydan daha fazla kaldığı hastanelerdir. Psikiyatri hastaneleri ve tüberküloz hastaneleri bu gruba girmektedir.
Hastane Yönetimi
Hastaneler, her ülkenin sağlık sisteminde ayrı bir önem taşımaktadır. Bu durum, kullanılan kaynaklar, istihdam edilen kişi sayısı ve mesleklerin çeşitliliği vb. etkenlerin doğal sonucudur. Türkiye’de, tüm hastaneleri temsil eden tek bir organizasyon yapısı göstermek mümkün değildir. Hastane organizasyonlarının yönetsel yapısını, genellikle hastanenin bağlı olduğu mevzuat belirler. Örneğin, devlet hastanelerinde organizasyon Yataklı Tedavi Kurumları işletme Yönetmeliği’nce belirlenir. Devlet hastanelerinde yönetim yetkisi başhekimdedir. Üniversite hastaneleri YÖK Kanunu’na bağlı olarak kurulmuştur. Organizasyonları YÖK Kanunu hükümlerince gerçekleştirilir. Yönetim yetkisi, hastane genel direktörü (başhekimdedir)ndedir Millî Savunma Bakanlığı hastanelerinin organizasyonu, iç hizmet yönergeleriyle belirlenir. Bu hastanelerde de organizasyonun başında baştabip unvanlı rütbeli bir hekim bulunur. Özel hastane işletmelerinin organizasyonları ise Hususi Hastaneler Kanunu, Özel Hastaneler Tüzüğü ve Türk Ticaret Kanunu hükümlerince belirlenir.
Başhekimlerin yanında yönetimden sorumlu başhekim yardımcıları, hastane müdürü, hastane müdür yardımcıları, başhemşire bulunur.
Aşağıda bir devlet hastanesi ile üniversite hastanesinin örnek organizasyon şeması verilmiştir.